یائسگی و مراقبت های این دوران
درمان های غیر هورمونی علائم یائسگی:
این نوع درمان به اندازه استفاده از هورمون در بهبود علائم موثر نیست ولی با توجه به اینکه در بسیاری افراد تا حد قابل قبولی علائم را کاهش می دهد در افرادی که به هر دلیل نمی توانند ویا نمی خواهند از هورمون درمانی استفاده کنند، توصیه می شود.
۱٫ گاباپنتین: دارویی است که در ابتدا برای درمان صرع استفاده می شد و مصرف یک دوز در زمان خواب می تواند علائم گرگرفتگی را کاهش دهد.
۲٫ آنتی دپرسان ها( ضد افسردگی ها ): این دارو ها می تواند خط اول درمان در کسانی باشد که قادر به دریافت استروژن نیستند. بهترین ها شامل: سیتالوپرامcitalopram- ونلافاکسین venlafaxine و اس سیتالوپرام escitalopram می باشد که دارو ها ضد افسردگی می باشد که در زمان گرگرفتگی نیز موثرند، پاروکسیتین در بیماری که از تاموکسی فن استفاده می کند توصیه نمی شود و فلوکسیتین هم موثر است اما نه به میزان دارو های قبلی ولی سرترالین موثر نمی باشد.
۳٫ پروژ سترون های تزریقی مانند(Depo-provera) نیز موثرند، اما به میزان داروهای گروه ۱و۲ استفاده نمی شوند.
۴٫ استروژن های گیاهی( فیتو استروژن ها ) که شامل ایزو فلاون ها نیز می شود. شواهد قانع کننده ای از اینکه، این دسته در درمان گرگرفتگی موثر باشند وجود ندارد و از آنجا که در بعضی از بافت های بدن مانند استروزن عمل می کند، توصیه می شود در افراد مبتلابه سرطان پستان استفاده نشود.
یائسگی و
درمان هورمونی:
موثرترین درمان در بر طرف کردن علائم یائسگی استفاده از هورمون استروژن می بااشد که به همراه هورمون پروژسترون استفاده می شود. در بیمارانی که رحم آنها به هر دلیل خارج شده، استفاده از استروژن به تنهایی کافی است.
استروژن را می توان به صورت قرص خوراکی یا پچ پوستی و یا قرص یا رینگ داخل واژنی استفاده کرد.
دوز استروژن:
استروژن ۰٫۶۲۵ میلی گرم دوز استاندارد می باشد ولی از آنجا که بسیاری از خانم ها با دوز کمتر(۰٫۳ میلی گرم یا ۰٫۴۵ میلی گرم) هم پاسخ می دهند ترجیح می دهیم با کمترین دوز درمان را شروع و در صورت عدم پاسخ ، دوز را افزایش دهیم.
بیشترین تاثیر هورمون درمانی برعلائم گرگرفتگی و خشکی واژن و در بعضی افراد، اختلالات خلقی است.
استفاده از هورمون درمانی بالای سن ۶۰ سال به علت افزایش خطر حمله قلبی و افزایش دمانس توصیه نمی شود.
و از طرفی استفاده ازآن به مدت بیشتر از ۵ سال به علت احتمال کم افزایش خطر سرطان پستان توصیه نمی شود.( در کسانی که فقط از استروژن استفاده می کنند امکان افزایش طول درمان می باشد)
چه کسانی باید از هورمون درمانی استفاده کنند:
هورمون در مانی بهترین انتخاب در بیمارانی است که به میزان آزار دهنده ای گرگرفتگی، تعریق شبانه و یا خشکی واژن دارند. و در صورت استفاد ه از دوز پایین دارو و برای مدت محدود(کمتر از ۵ سال) تاثیری در افزایش ریسک سرطان پستان نخواهد داشت. وبهتر است در زمان قطع دارو، اینکار به مرور انجام شود یعنی یک قرص در هفته کم شود و در صورت بازگشت علائم بیماری از داروهای جایگزین دیگر استفاده شود.
چه کسانی نباید از هورمون درمانی استفاده کنند:
کسانی که در حال حاضر سرطان پستان دارند ویا سابقه این بیماری را دارند.
کسانی که بیماری عروق قلبی دارند.
کسانی که سابقه حمله قلبی، سکته مغزی و یا تشکیل لخته در عروق را دارند.
کسانی که جزء افراد پر خطر برای ابتلا به موارد فوق می باشد.
آنچه شما یرای کاهش علائم یائسگی می توانید انجام دهید:
۱٫ برای کاهش گرگرفتگی از لباسها نخی ,ملحفه نخی و پتوی پر، استفاده کنید. یک پارچه مرطوب سرد درزمان گرگرفتگی بر روی گردن قرار دهید، از نوشیدنی های گرم مثل چای و قهوه و غذاهای پر ادویه اجتناب کنید. کشیدن سیگار را متوقف کنید. از استرس، اضطراب و مکانهای خیلی گرم دوری کنید، وررزش منظم(پیاده روی، شنا، دوچرخه، نرمش) و استفاده از روش های آرام سازی( relaxation ). روزی ۳ بار هربار ۳ دقیقه تنفس عمیق داشته باشید,و همینطورشل کردن تمام عضلات. واستفاده از ویتامین های گروه B و E و روی، در حفظ تعادل روحی و بهبود میل جنسی در خانم های یائسه موثر می باشد.
۱٫ آنچه شما برای حمایت از استخوانهایتان می توانید انجام دهید استفاده از مکمل کلسیم و ویتامین D (در صورت عدم امکان دریافت کافی از طریق مواد غذایی).
۲٫ فعال باشید و بطور منظم ورزش کنید( حداقل هفته ای سه بار هر بار ۳۰ دقیقه پیاده روی).
۳٫ از متخصص زنان بخواهید در موقع لزوم تست سنجش تراکم استخوان برای شما در خواست کند تا در صورت نیاز داروهای پیشگیری از پوکی استخوان، برای شما تجویز شود.
۴٫ توجه داشته باشید که وجود هر یک از موارد زیر افراد را بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار می دهد:
۱٫ بعضی نژادها از جمله آسیایی ها
۲٫ سابقه خانوادگی پوکی استخوان
۳٫ یائسگی زودرس
۴٫ مصرف الکل
۵٫ لاغری زیاد
۶٫ عدم زایمان
۷٫ زندگی بدون تحرک
۸٫ سابقه دوره های طولانی قطع پریود
۹٫ سوء تغذیه
۱۰٫ مصرف طولانی مدت بعضی دارو ها( آنتی اسید- مسکنهای ضدالتهاب – داروهای ضد صرع- کورتون- داروی هورمون تیروئید).
علائم یائسگی:
گرگرفتگی: معمولا از صورت و بالای قفسه سینه شروع و بعد در بدن پخش می شود این علائم در اثر کاهش هورمون استروژن ایجاد می شود ,در بعضی افراد اصلا دیده نمی شود و یا با شدت بسیار کم و در بعضی افراد در حد بسیار آزار دهندی دیده می شود.
معمولا بین ۲-۴ دقیقه طول می کشد و بعضی از خانم ها حین آن تعریق دارند و متعاقب آن دچار
لرز می شوند. در بعضی از خانم ها احساس اضطراب یا طپش قلب حین گرگرفتگی وجود دارد.
تعداد دفعات این علامت می تواند از ساعتی یک بار تا یک یا ۲ بار در روز متغییر باشد. این علائم
معمولا قبل از قطع کامل پریود شروع می شود. دراکثر خانم ها یی که این علامت ها را دارند، بطور
معمول علائم تا ۴ سال ادامه می یابد.
۱٫ تعریق شبانه: تعریق شبانه می تواند در حدی باشد که شما را از خواب بیدار کند و یکبار یابیشتر در
طول شب می تواند رخ دهد. و نداشتن یک خواب خوب می تواند منجر به احساس خستگی، تحریک
پذیری و عدم تمرکز کافی در روز بعد شود.
۲٫ مشکلات خواب: در بعضی خانم ها حتی در صورت عدم وجود تعریق شبانه ممکن است مشکل در شروع خواب یا داشتن خواب ممتد،ایجاد می شود.
۳٫ خشکی واژن: این علامت می تواند موجب احساس سوزش و خاش در ناحیه واژن و ترشح غیر طبیعی، احساس درد و یا خشکی حین نزدیکی شوید.
۴٫ افسردگی: این علائم در بعضی از خانم ها در سنین حوالی یائسگی دیده میشود که شامل احساس غم، اشکال در تمرکز، خواب زیاد، عدم علاقه به انجام فعالیت های روزانه.است,
خانم های با سابقه افسردگی، دچار تشدید علائم می شوند. که در این صورت در مانهای موثر باید انجام گیرد.
یائسگی بخشی از زندگی زنان محسوب می شود ومعمولاَ بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی و بطور متوسط در سن ۵۱ سالگی اتفاق می افتد. در ۵% خانم ها یائسگی قبل از ۴۵سالگی ودر ۵% بعد از ۵۵ سالگی رخ میدهد ,قبل از قطع کامل پریود، بی نظمی پریود ,گرگرفتگی و تعریق شبانه شروع می شود،و مشکلات خواب وخشکی واژن را تجربه می کنید. البته همه این علائم در همه افراد دیده نمی شود. یائسگی یک بخش طبیعی از زندگی زنان محسوب می شود، و قابل پیشگیری نمی باشد اما جهت رفع علائم و عوارض آن درمانهای موثری وجود دارند.
در سنین حوالی یائسگی تغییراتی در دوره پریود مشاهده می شود ، از جمله تغییراتی در فواصل پریود، و یا شدت خونریزی .
زمانی که ۱۲ ماه از آخرین پریود بگذرد، یائسگی قطعی می شود.
در صورتیکه این اتفاق قبل از ۴۰ سالگی رخ دهد، یائسگی زودرس و غیر طبیعی محسوب می شود.
در صورت قطع کامل پریود قبل از ۴۰سالگی، جهت بررسی اینکه آیا علت یائسگی است یا دلیل دیگری برای قطع پریود وجود دارد نیاز به آزمایش می باشد، ولی در صورت وقوع یائسگی بعد از ۴۵ سالگی انجام آزمایش جهت تایید یائسگی ضروری نمی باشد.
علیرغم اینکه بی نظمی در شدت و فواصل پریود در حوالی سن یائسگی طبیعی است، ولی از آنجا که این تغییرات می تواند علائم بیماری های جدی دیگر از جمله سرطان های رحم، تخمدان و دهانه ی رحم نیز باشند ، باید در صورت وجود علائم زیر بررسی کامل انجام شود و در صورت نیافتن مشکل خاص، علائم به یائسگی مربوط گردد. از جمله:
۱-خونریزی با فواصل کمتر از ۳ هفته
۲- خونریزی شدید در دوره پریود
۳-خونریزی بعد از یائسگی حتی اگر در حد یک لکه باشد
۴- لکه بینی بین دوره های پریود
روش های پیشگیری از بارداری باید تا ۱ سال بعد از آخرین پریود ادامه پیدا کند.
